Zanim zaczniesz czytać poniższy artykuł, odpowiedz na jedno pytanie: czy postrzegasz pracę na stanowisku hutnika w firmie produkującej stal jako kreatywne i rozwijające zajęcie? Tak? Nie? Zapamiętaj to, co pojawiło się właśnie w Twojej głowie. Jeszcze do tego wrócimy. A tymczasem…

Kto nie posłuchał Konfucjusza?

Jedno z najsłynniejszych powiedzeń na temat pracy, to słowa Konfucjusza: „Wybierz pracę, którą kochasz, a nie przepracujesz ani jednego dnia więcej w Twoim życiu”. Ten slogan, uwielbiany przez założycieli początkujących firm, którzy starają się udowodnić, że oto właśnie udało im się znaleźć sposób na to, jak spieniężyć swoją życiową pasję, nie cieszy się już taką popularnością wśród „szeregowych” pracowników.

Jak przywołuje Jim Clifton, dyrektor generalny Instytutu Gallupa: „obecnie zaledwie 15 procent spośród 1,4 miliarda pracowników etatowych na świecie faktycznie angażuje się w swoją pracę.” Reszta, czyli 85% zatrudnionych, kwalifikuje się do grupy pracowników niezaangażowanych lub – co gorsza – aktywnie niezaangażowanych, czyli takich, których niezadowolenie jest tak duże, że poświęcają energię na to, aby informować o tym otoczenie.

Wbrew Konfucjuszowi, Gary Hamel i Michele Zanini stawiają w swojej książce tezę, że przyczyną takiego stanu rzeczy nie jest wcale to, że pracownicy nie kochają swojej pracy. Smutna rzeczywistość jest taka, że to praca nie kocha ich.

Wszystkie grzechy biurokracji

Prezentując tytułową koncepcję „humanokracji”, jako alternatywę dla obowiązującego porządku, Hamel i Zanini biorą się za bary z potężnym przeciwnikiem – mowa oczywiście o biurokracji. Potężne są też jednak zarzuty, jakie wobec niej stawiają, w tym:

  • zabijanie zaangażowania pracowników,
  • hamowanie ich inicjatywy,
  • tłamszenie kreatywności,
  • blokowanie odwagi. 

Udowadniają, że jej zalety, takie jak utrzymanie kontroli i spójności czy łatwiejsza koordynacja działań, tracą na znaczeniu w obliczu jej wad. Biurokracja tworzy własne, krzywdzące mity, jak ten, że pracę na bezbarwnych stanowiskach wykonują bezbarwni ludzie.

„Pech chce, że takie uprzedzenie ma moc samospełniającej się przepowiedni. Gdy człowiek nie ma możliwości puścić wodzy wyobraźni, na ogół nic kreatywnego nie stworzy, a potem ten brak efektów wykorzystuje się jako dowód na to, że przeciętny pracownik nie ma potencjału twórczego”.

Co jeszcze znajduje się na liście grzechów? Biurokracja utrudnia podejmowanie decyzji i ogranicza możliwość wnoszenia indywidualnego wkładu w organizację. Błędnie rozdziela władzę, a od osób piastujących stanowiska zarządcze wymaga nadzwyczajnej dalekowzroczności, kreatywności i dociekliwości – bez względu na ich predyspozycje. Wreszcie, biurokracja sprawia, że organizacje zatracają swoją elastyczność i zwinność. Trudne wyzwania, wymagające szybkich zmian, z których ludzie wychodzą zwykle obronną ręką, dla przedsiębiorstw stają się nie do pokonania.

Człowiek w centrum uwagi

Postulat Hamela i Zaniniego, który głośno wybrzmiewa na kartkach „Humanokracji” to przekształcenie każdego stanowiska w dobre miejsce pracy, w tym między innymi (a może przede wszystkim) tych stanowisk, które są kojarzone z brakiem kwalifikacji. To nie genialnych liderów na trzeba – przekonują autorzy, ale organizacji, które wyzwolą potencjał swoich pracowników i będą potrafiły go spieniężyć. 

Ich koncepcja zamyka się w 7 zasadach, stanowiących genom humanokracji. Zasadach, których wdrożenie musi niejako przyczynić się do zbudowania kultury organizacji na nowo. Za przykład, jak zrobić to skutecznie, stawiają kilka odważnych przedsiębiorstw, które rozbijając biurokratyczne silosy, przetarły szlaki i dziś zbierają tego owoce. Jednym z nich jest największy producent stali w Ameryce, czyli firma Nucor.

„Zwykły człowiek potrafi dokonywać niezwykłych rzeczy”

W tym miejscu możemy powrócić do zadanego na początku pytania, czy praca hutnika w firmie produkującej stal może być kreatywnym i rozwijającym zajęciem. Pamiętasz swoją odpowiedź? Przykład Nucor – organizacji funkcjonującej w modelu oddolnym, składającej się z 75 pracujących niezależnie oddziałów, gdzie każdy pracownik ma poczucie współodpowiedzialności za losy firmy, potwierdza tę tezę w 100%.

Możliwość podejmowania decyzji, wynagradzanie za produktywność, system premiowy motywujący do wypracowywania innowacji, jasne i precyzyjne cele, zorientowanie na długofalowy rozwój i stałe podnoszenie kompetencji, interdyscyplinarność, całkowita transparentność, w tym ogólna dostępność wyników firmy czy wreszcie dwustronny feedback… Oto, co tworzy „humanokratyczną” organizację. I to właśnie to, jak również wypracowane w tym modelu innowacyjne rozwiązania, pozwoliły firmie Nucor zwiększyć swój udział w amerykańskim rynku z 16 do niemal 25% w ciągu ostatniej dekady.

Były prezes i dyrektor generalny firmy Ken Iverson, ujął przepis na ich sukces następująco:

„Budowniczowie zintegrowanych hut stali najpewniej mieli przeświadczenie, że „geniusz” organizacji skupia się w zasadzie wyłącznie w umysłach kierownictwa (…). Tymczasem my, budując Nucora, przyjęliśmy założenie, że w naszej organizacji „geniuszu” należy szukać przede wszystkim tam, gdzie pracują ludzie. Od samego początku tworzyliśmy taką firmę, w której to pracownicy mogliby wskazywać kierownictwu drogę do osiągnięcia celów niegdyś uznawanych za nieosiągalne.”

Ludzka twarz organizacji

Autorzy książki stawiają w gruncie rzeczy proste, ale fundamentalne postulaty: respektowania ludzi, dbania o ich rozwój, tworzenia warunków, dzięki którym poczują, że ich praca ma sens – bo taka właśnie jest „humanokracja”. Opracowana przez nich idea jest bardzo „ludzka”, zrodzona z szacunku dla każdego pracownika i kultywująca go w codziennych działaniach.

Z tego też powodu mamy przekonanie, że lektura książki MT Biznes będzie ciekawa nie tylko dla wielkich, zbiurokratyzowanych organizacji, które w sposób oczywisty mierzą się z problemem, ale również dla mniejszych firm, które szukają inspiracji, jak pracować inaczej, lepiej i wydajniej.

Wydawnictwo: MT Biznes

Przekład: Magda Witkowska

Liczba stron: 406 stron

Cena: 69,90 zł

Źródła:

Wszelkie dane i cytaty zostały zaczerpnięte z książki „Humanokracja. Jak uwolnić potencjał pracowników i budować innowacyjne i zwinne firmy” Gary'ego Hamela i Michele'a Zaniniego, Wydawnictwo MT Biznes, 2022